W drodze na Annapurnę, jeden z najgroźniejszych szczytów na świecie, ginie troje polskich wspinaczy. Ekipy ratunkowe odnajdują jedynie przysypane śniegiem, poskręcane liny, ale nie trafiają na żaden inny ślad po grupie. Kilka tygodni później jedyna członkini wyprawy pojawia się na granicy nepalsko-tybetańskiej, po czym zostaje zatrzymana. Polscy śledczy przywożą ją do kraju, gdzie ma odpowiadać za zabójstwo – okazuje się bowiem, że aby przeżyć w górach, doprowadziła do śmierci swoich towarzyszy. Co wydarzyło się w drodze na Annapurnę? I skąd śledczy mają dowody obciążające kobietę? Oprócz znalezienia odpowiedzi na te pytania, Joanna Chyłka musi zmierzyć się z własnymi problemami i groźbami człowieka twierdzącego, że to on niegdyś zaatakował ją kwasem...

TYTUŁ: Kontratyp

AUTOR: Remigiusz Mróz

WYDAWNICTWO: Czwarta Strona/19 września 2018

LICZBA STRON: 527

Ocena: 8/10

Za przedpremierowy egzemplarz recenzencki dziękuję wydawnictwu Czwarta Strona.

Ściskam i całuję,
S.

PS: Tym z was, którzy mają ochotę na posłuchanie dobrej muzyki, polecam playlistę stworzoną przez Kordiana, a dostępną na stronie Remigiusza Mroza.

Niejednokrotnie zdarzyło mi się wspomnieć o swojej ostatniej fazie na powieści luźno powiązane z okresem I bądź II wojny światowej. Nie czuję się jeszcze gotowa, by swoje zainteresowanie skierować w stronę lektur non-fiction i zapoznać się z reportażami z tego okresu, póki co więc zadowalam się sfabularyzowanymi opowieściami. 

„Tatuażysta z Auschwitz” jest powieścią, której nie miałam w planach pomimo świadomości, że została wydana stosunkowo niedawno. Trudno mi powiedzieć, skąd brał się mój brak zainteresowania tą lekturą, ponieważ po skończeniu tej historii z całą pewnością mogę stwierdzić, że jest to tytuł, na który warto zwrócić uwagę. Heather Morris nie spisała opowieści zrodzonej w jej głowie, będącej wyłącznie wytworem jej wyobraźni bazującym na powszechnie dostępnej wiedzy historycznej. Być może część z was nie jest świadoma faktu, że „Tatuażysta...” to w rzeczywistości wspomnienia Ludwiga „Lalego” Eisenberga, Słowaka pracującego w obozie Auschwitz-Birkenau na stanowisku tatuażysty właśnie. Powieści Heather Morris daleko jednak do wspominkowego klimatu, uczucia nostalgii czy goryczy wyczuwalnej w narracji na myśl o dawnych czasach, które zebrały krwawe żniwo i odcisnęły się piętnem na psychice i duszy swoich ofiar. To historia mówiąca o tu i teraz, nawet jeśli owo tu i teraz już minęło.

„Tatuażysta z Auschwitz” odkrywa przed czytelnikiem realia życia w obozie od „drugiej strony”. Trafiamy za bramę więzienia razem z Lalem, by tam przetrwać z nim kolejne trzy lata. Czytelnik ma okazję wyobrazić sobie, jak mogła wyglądać obozowa codzienność. Nie jest to jednak kolejna historia powielająca dobrze znane nam wyobrażenie na temat Auschwitz. Pomimo pewnych stałych elementów w postaci pasiaków, nieludzko małych porcji żywności, brutalności strażników, katorżniczej pracy czy eksterminacyjnych działań Niemców Heather Morris wdraża nas w przeszłość więźnia, do którego uśmiechnęło się szczęście – o ile można mówić w Auschwitz o szczęściu. Piastowanie stanowiska tatuażysty zapewniało pewne przywileje, z których Lale skrupulatnie korzystał. W posłowiu jego syn tłumaczy, że powstała współcześnie powieść jest zabezpieczeniem Ludwiga przed oskarżeniem o kolaborację z Niemcami. Kolaborację, która nie miała miejsca, ale los Lalego w obozie mógłby stanowić bazę dla takich przekonań.

Przede wszystkim jest to jednak opowieść o miłości, która zrodziła się w czasach najmniej sprzyjających lub – jeśli spojrzeć by na to z innej strony – w czasach tej miłości najbardziej potrzebujących. Oprócz wdrożenia czytelnika w obozowe życie Heather Morris pokazuje historię uczucia zrodzonego za bramą opatrzoną napisem Arbeit macht frei i trwającego nawet wtedy, gdy wojna zbliżała się ku końcowi, a wrota Auschwitz zostały otwarte. Jest to zdecydowanie opowieść przywracająca wiarę w siłę miłości i w nadzieję. Nawet jeśli mogłoby się zdawać, że wojna odbierała swoim ofiarom teraźniejszość i przyszłość, trzeba wierzyć, że lepsze jutro nadejdzie. Czasem ta wiara może być jedynym, co uchroni nas przed upadkiem.

Muszę jednak przyznać, że pomimo lekkiego stylu pisania i ciekawego, przystępnego przedstawienia wydarzeń z życia Słowaka, w „Tatuażyście” czegoś mi brakowało. To tytuł opowiadający o czasach największej zagłady w czasach ludzkości, o najkrwawszej i najbrutalniejszej karcie XX-wiecznej historii Europy, a mimo to dawka emocji zdawała mi się cokolwiek zaniżona. Jest to z pewnością inne spojrzenie na sytuację w Auschwitz – broń Boże, nie jest ono pozytywne! – i pokazuje, że nawet w tak ekstremalnych warunkach wiele zależy od tego, ile mamy szczęścia i jak potrafimy je wykorzystać, opisy nie wywołały jednak ścisku w sercu, a tego – po części – oczekiwałam.

Mało tu moralnych dylematów, choć bohaterowie zawsze starają się robić to, co właściwe. Lale jest tutaj oczywiście najlepszym przykładem. Z sukcesem wykorzystywał swoją pozycję tatuażysty, by wspomóc współwięźniów, i słono za to zapłacił. Jak zwykł jednak powtarzać, jedno uratowane życie w czasach zagłady jest niczym ratunek świata.

Ostatecznie myślę, że jest to dobry kawałek literatury. Powinien świetnie sprawdzić się u kogoś, kto szuka czegoś wojennego, ale szokującego i brutalnego w umiarkowanym stopniu. 

PS: Jeśli zamierzacie zabrać się za tę powieść, nie czytajcie blurbu z tyłu okładki! Z opisu zamieszczonego u góry wycięłam spory fragment, który nie był niczym innym jak spoilerami.

Orientalista i awanturnik Gabor Horthy natrafia na zagadkowe prace XIX-wiecznego teologa Augusta Erdmanna. Tuż przed śmiercią profesor znacznie odbiegł od swoich dotychczasowych zainteresowań, skupiając się na badaniu legendy o Szczurołapie z Hameln. Ta tajemnicza postać z XIII wieku, oszukana przez mieszkańców, miała przy dźwiękach fletu wyprowadzić z miasta wszystkie dzieci, które następnie przepadły bez wieści. Przerwane studia Erdmanna zainteresowały Horthyego, kiedy okazało się, że postać Flecisty regularnie pojawia się na kartach historii. Od setek lat, w rożnych częściach świata, jego przybycie zwiastują niezwykłe zjawiska. I plagi szczurów… Podążając za kolejnymi wskazówkami, Horthy sięga do przepastnych zbiorów bibliotecznych urokliwej Tybingi, odwiedza pachnące przyprawami miasta Bliskiego Wschodu. Poszukuje odpowiedzi w barwnym środowisku specjalistów od starożytnej demonologii i historii Orientu. W chłodnym i deszczowym Oksfordzie, gdzie mieszkał Erdmann i jego uczniowie, odnajduje coś więcej niż tylko zagadki przeszłości. Z czasem coraz bardziej odczuwa oddziaływanie sił, których nie potrafi pojąć. W drodze do celu zyskuje kolejnych wrogów i sprzymierzeńców. Jednak systematycznie zbliża się do wyjaśnienia tajemnicy, która dotąd zawsze przynosiła śmierć i spustoszenie.

TYTUŁ: Denar dla Szczurołapa
AUTOR: Aleksander Michalak
WYDAWNICTWO: Replika/2018 (premiera: 04.09.18)
LICZBA STRON: 431

Przyznam się, że dawno nie czytałam już thrillerów. Czeka na mnie na półce jeszcze sporo pozycji z tego gatunku, ostatnimi czasy przerzuciłam się jednak przede wszystkim na literaturę obyczajową. Opis „Denara dla Szczurołapa” brzmiał jednak zachęcająco (pomimo skojarzenia z Danem Brownem, który nie kupił mnie swoim „Inferno“), postanowiłam więc dać tej książce szansę.

Człowiek jest istotą religijną i potrzebuje bóstwa, w które mógłby wierzyć, obarczać winą za zło świata i prosić o pomoc, gdy ziemskie metody zawodzą. Jako jednak że w przyrodzie zawsze powinien istnieć balans, dobre bóstwa wymagają swoich oponentów. W każdym zakątku świata kultura stworzyła szeregi demonów nękających ludzi, kuszących ich i sprowadzających z dobrej ścieżki na drogę kłamstwa, zła i przemocy. Na kulcie jednego z nich – Szczurołapa z Hammeln – opiera się właśnie fabuła tej powieści. Szczurołap to postać z czasów przedśredniowiecznych, istota zdawałoby się żyjąca jedynie w starej, niemalże zapomnianej legendzie. A jednak przeszłość powraca lub – jak się zdaje – nigdy tak naprawdę nie odeszła.

Moim największym wrogiem przy okazji tej lektury okazał się brak czasu. Nie starczało mi chwil, by odpowiednio przysiąść i wdrożyć się w tę historię. Podczytywałam „Denar” po kilka, kilkanaście stron dziennie, w stanie różnego skupienia, efektem czego były pewne luki fabularne i brak przywiązania do bohaterów. Nie mogę jednak zaprzeczyć, że ta historia jest na swój sposób dobra. Przywołałam dwa akapity wcześniej Dana Browna i rzeczywiście, jest to jedno ze skojarzeń, jakie przychodzą mi na myśl, gdy zastanawiam się nad tą powieścią. Autor utkał z wątków gęstą sieć zagadek i przez czterysta stron wodził mnie za nos (razem z głównym bohaterem), skłaniając do pieczołowitego rozplątywania supłów tej opowieści. 

Nie mogę powiedzieć, by „Denar dla Szczurołapa” szczególnie mnie zachwycił, bo po „Czarnej Madonnie” Mroza wiem, że tematyka związana z demonologią nie jest tym, co wywiera na mnie specjalne wrażenie. Warto jednak zauważyć, że było to całkiem ciekawe wykorzystanie motywu kultu demonów. Tym bardziej że wszystko to doprawione jest delikatnym smakiem sekt/mafii i garścią informacji na temat Bliskiego Wschodu i orientalistyki ogólnie.

Nie bardzo przypadł mi do gustu element obyczajowy. Prawdę mówiąc, chętnie zupełnie bym go z tej powieści wycięła, tym bardziej że stał się źródłem nowych wątków, z których nie wszystkie zostały zamknięte tak, jak według mnie powinny. Jeśli zaś o tym mowa, nie mogę pominąć milczeniem zakończenia. Nie jestem w stanie powiedzieć, czy mój ebook nie uległ przypadkiem krótkiemu przycięciu, jeśli jednak nie, to nie mogłam się oprzeć wrażeniu, jakoby historii zabrakło jeszcze strony czy dwóch. Takiej kropki nad i, która jednoznacznie zamknęłaby tę opowieść. 

Summa summarum wspominam przygodę z tym thrillerem właściwie pozytywnie. Zapewne nie zapadnie mi w pamięć na zbyt długo, nie wyróżnia się specjalnie na tle swoich braci z podobnego zakresu tematycznego, była to jednak przyjemna lektura. Myślę, że więcej emocji może wzbudzić u kogoś, kto wierzy/boi się demonów.

Ocena: 6/10

Za egzemplarz recenzencki dziękuję Wydawnictwu Replika.

Ściskam i całuję,
S.

Alaska, 1974. Nieobliczalna. Bezlitosna. Dzika. Dla rodziny w kryzysie to ostateczny test na przetrwanie. Ernt Allbright, były jeniec w Wietnamie, wraca do domu po wojnie całkowicie odmieniony. Kiedy traci kolejną pracę, podejmuje impulsywną decyzję: przeniesie się z całą rodziną na północ, na Alaskę, gdzie żyje się bez prądu i wody. (...)

Źródło: okładka

TYTUŁ: Wielka samotność

AUTOR: Kristin Hannah

TŁUMACZENIE: Anna Zielińska

WYDAWNICTWO: Świat Książki/2018

LICZBA STRON: 507

Wierzę, że większości z was znany jest szumnie prezentowany i opiewany w internecie „Słowik” (recenzji na blogu niestety nie ma, bo książkę czytałam w okresie blogowego zastoju) autorstwa właśnie Kristin Hannah. Kiedy więc usłyszałam, że w 2018 światło dzienne ma ujrzeć jej kolejna powieść (a poprzednia zrobiła na mnie wrażenie, nawet jeśli nie jest bez wad), nie mogłam przejść wobec tego faktu obojętnie. „Wielka samotność” wpadła mi w ręce jako prezent ode mnie dla mnie w ramach Jak zdam, to sobie coś kupię podczas sesji. 

Nie wiem, czego spodziewałam się po tej powieści, raczej jednak nie tego, co otrzymałam. Wyjątkowo nie piszę tych słów, mając na myśli wrażenia negatywne, absolutnie nie. „Wielka samotność” nie zawiera historii, którą przypuszczałam tam znaleźć, a mimo to przedstawiona opowieść zdecydowanie skradła moje serce. Być może nie wstrząsnęła mną, nie złamała i nie wywołała potoku łez, ale bez dwóch zdań do mnie trafiła.

Najnowsza książka Kristin Hannah skupia się w dużej mierze (choć nadal tylko między innymi) na zespole stresu pourazowego. Wojna w Wietnamie to krwawa karta historii świata wzbudzająca wiele kontrowersji, szczególnie wśród Amerykanów bezpośrednio zaangażowanych w konflikt. Ernt Allbright, czyli ojciec głównej bohaterki, Leni, został powołany do odbycia służby w dalekim azjatyckim kraju. Po powrocie był już zupełnie innym człowiekiem. Przyznaję, że Kristin Hannah nie odkryła tutaj niczego nowego, wszyscy przecież dobrze wiemy, w jaki sposób najczęściej może objawiać się zespół stresu pourazowego – nieuzasadniony lęk, agresja, wyczulenie na najcichsze dźwięki, koszmary, nigdy nieodchodzący niepokój. Autorce niewątpliwie dobrze udało się oddać to, jak przed wojną szczęśliwy człowiek zmienił się w osobę praktycznie niezdolną do funkcjonowania w społeczeństwie. Hannah idzie jednak dalej, niż można by prognozować. Przenosiny rodziny na Alaskę miały być ich ostatnią szansą na posklejanie w całość roztrzaskanych kawałków ich życia. Alaskańskie jesienno-zimowe noce są jednak długie, a w ciemności z ukrycia wychodzą największe i najgroźniejsze demony.

Poza tym – Alaska! Nie należę do grupy specjalnych entuzjastów tego stanu, nigdy specjalnie mnie nie interesował, jako że nie uważam się za wielką miłośniczkę natury. Doceniam jej piękno z daleka. Jednak czytanie „Wielkiej samotności” zupełnie przypadkowo zbiegło się u mnie w czasie z oglądaniem filmu „Wszystko za życie” (adaptacja książki, notabene), którego akcja rozgrywa się przede wszystkim na Alasce. Zarówno film, jak i powieść Kristin Hannah świetnie oddają klimat tego miejsca. Nie można ukrywać, że Alaska może być dla kogoś rajem na ziemi, ale równie szybko może zamienić się w prawdziwe piekło. Autorka oferuje czytelnikowi wgląd w prawdziwe życie Alaskanów. Pokazuje brutalność i piękno przyrody, jej dwojaką naturę, bogactwo doświadczeń, przeżyć, ale i mnogość czyhających niebezpieczeństw. Daleko mi do przejawiania chęci do prowadzenia życia w dziczy, niemniej wizja Alaski jako pięknej, lecz zwodniczej bestii niewątpliwie mnie kupiła. 

Dużo w tej powieści motywów, o których nie chcę wspominać, by zbyt wiele nie zdradzić. Dość powiedzieć, że „Wielka samotność” sprostała wyzwaniu i udało jej się utrzymać poziom, choć poprzeczka została ustawiona przez „Słowika” naprawdę wysoko. To dobra, klimatyczna i pouczająca opowieść o ludzkiej psychice, o naturze i człowieku jako elementach jednego łańcucha, spojonych ze sobą ogniwach, o walce – ze sobą, z otoczeniem, ze środowiskiem. To także powieść napisana naprawdę świetnym językiem, ubierająca w słowa to, co czasem ciężko wyrazić, a jednak robiąca to bez zbędnej dozy patetyzmu. Niewątpliwie warta uwagi.

Ocena: 7/10

Ściskam i całuję,

S.

PS: I jaką okładkę ma piękną i przykuwającą wzrok!

Początek XX wieku. Mroźna zima. Na świat przychodzi Stazja, córka najsłynniejszego w carskiej Rosji gruzińskiego wytwórcy czekolady. Wraz ze Stazją i kolejnymi pokoleniami rodziny Jaszich zanurz się w gąszcz historii najkrwawszego ze stuleci. Od pierwszej wojny światowej przez rewolucję październikową i drugą wojnę światową do początku XXI wieku. Od gruzińskich wybrzeży Morza Czarnego po Berlin, Paryż i Londyn.

TYTUŁ: Ósme życie (dla Brilki) tom 1

AUTOR: Nino Haratischwili

TŁUMACZ: Urszula Poprawska

WYDAWNICTWO: Otwarte/2016

LICZBA STRON: 582

Decyzję o przeczytaniu „Ósmego życia” podjęłam dość spontanicznie, właściwie pod wpływem chwili i to nawet bez specjalnego zagłębiania się w opinie czytelników. Ot, stwierdziłam, że chciałabym przeczytać powieść z wojną w tle i kupiłam „Ósme życie”. Liczyłam na dobrą historię, przyznaję, bo ocena na lubimyczytać jest zdecydowanie jedną z wyższych, ale absolutnie nie spodziewałam się tego, co w powieści Haratischwili odnalazłam.

„Ósme życie” to powieść wielowarstwowa. Wielowarstwowa nie tylko ze względu na swoją wielowątkowość czy mnogość postaci. To opowieść wielowarstwowa, bo pokazuje przekrój życia rodziny z uwagą na wydarzenia, ale także i zmiany psychiczne. Autorka wprowadza czytelnika w świat Jaszich i pozwala zajrzeć do głowy większości z nich. Pokazuje meandry ludzkiego umysłu i pozwala zgłębić psychikę bohaterów, tak odmienioną przez brzemienne w skutkach krwawe stulecie. Pokazuje ich zarówno w okresie traumatycznym, jak i czasach spokoju czy radości po zakończeniu wojny. Pozwala dzielić ich smutki i radości, strach i ulgę, ból i szczęście. Robi to w sposób wyjątkowo nienachalny, ale i wręcz boleśnie prawdziwy. Nie ma co ukrywać, że nieszczęścia postaci czytelnik przeżywa prawdziwie, dogłębnie. Ich cierpienie da się odczuć w kościach. 

Nino Haratischwili niezwykle umiejętnie i kompleksowo przedstawia pierwszą część historii rodziny. Zwraca uwagę na to, jak nasza przeszłość i nasi przodkowie wpływają na teraźniejszość i kolejne pokolenia. Posługuje się metaforą misternie tkanego dywanu, którego każda nić stanowi istotny element będący częścią składową finalnego efektu – takimi nićmi są członkowie rodziny. Ich własne historie, życia splatają się w jedno, oddziałują na siebie, współgrają lub stają sobie wzajemnie na drodze. Niezbadane są ścieżki losu, a naszego przeznaczenia nie sposób przewidzieć. Mimo wszystko to, co miało miejsce kiedyś, odciska swoje piętno na dniu dzisiejszym. 

W „Ósmym życiu” nie ma bohaterów potraktowanych po macoszemu, takich, którzy są papierowi i jednowymiarowi. Każda postać ma swoją własną historię, własne szczęście i własne koszmary, nawet jeśli odgrywa jedynie epizodyczną rolę. Haratischwili uczyniła swoich bohaterów ludźmi – takimi z krwi i kości, nie zaś żyjącymi jedynie na kartach powieści. Przeżywają swoje wzloty i upadki, upadki na dna tak głębokie, że czasem nie ma sposobu, by się z nich odbić. Doświadczają brutalności życia i odgłosów spadających bomb, które bywają ich kołysanką. Pojawiają się pierwsze zawody, rozczarowania, ale i miłe niespodzianki. To prawdziwe życie – i właśnie ta prawdziwość uczyniła tę historię tak świetną literacką ucztą.

Za wiarygodność psychologiczną chciałabym autorkę mocno wyściskać. Kłaniam się jej w pas za skonstruowanie tak realnych, tak żywych i tak wielowymiarowych bohaterów, których można kochać i nienawidzić jednocześnie za tę ich boleśnie ludzką nieidealność. Za zgłębienie ich psychiki po przeżyciu czy to jednej, czy drugiej wojny chylę czoła. Za ukazanie wpływu rosyjskiej propagandy na ich światopogląd, za subtelne, ale dokładne ukazanie życia pod komunistycznym jarzmem ściągam czapkę z głowy.

Za język tej historii muszę jednak Nino Haratischwili ucałować albo obdarować bukietem róż.

Nie będę tutaj piać peanów i rozwodzić się długo na tym, jak „Ósme życie” zostało napisane. Dość powiedzieć, że język to absolutne mistrzostwo, a pani Nino pokazała świetny warsztat, prawdziwy kunszt literacki. Pomimo długich opisów, pomimo trudnej tematyki i wplatania elementów polityczno-historycznych przez te prawie sześćset stron się płynie. I uwierzcie, że jest to rejs, który dla mnie mógłby się nigdy nie kończyć.

Cóż ja mogę powiedzieć słowem podsumowania? Czytajcie, ludzie, bo warto. To świetny kawałek światowej literatury. To powieść przejmująca, rozbawiająca i wyciskająca łzy. Przede wszystkim jest to jednak genialny portret psychologiczny. Niech moją rekomendacją będzie stwierdzenie, że od dziś „Ósme życie” trafia na listę najlepszych książek, jakie miałam przyjemność trzymać w dłoni (a lista ta jest wyjątkowo krótka).

Ocena: 9/10

Ściskam i całuję,

S.

Zamachowiec zajmuje przedszkole, grożąc, że zabije wychowawców i dzieci. Policja jest bezsilna, a mężczyzna nie przedstawia żadnych żądań. Nikt nie wie, dlaczego wziął zakładników, ani co zamierza osiągnąć. Sytuację komplikuje fakt, że transmisja na żywo z przedszkola pojawia się w internecie. (...)

Do sądu przychodzi się po wyrok, nie po sprawiedliwość.

Nie wiesz, że ludzie nie posiadają sekretów? To one posiadają ich.